Nooit meer stoppen met acteren
Door: Lis Engelsman
Blijf op de hoogte en volg Lis
18 Februari 2015 | Nederland, Amsterdam
Nooit meer stoppen met acteren
Heenreis - Verlangen naar avontuur, uitdaging, ontwikkeling en zelfontplooiing
Ik wil er achter komen hoe en überhaupt of ik mij red in een onbekende wereld. Het ‘gewone’ leven vind ik snel te weinig prikkels geven. Ik voel mij onverzadigd en dit zorgt voor onrust die vraagt om chaos. De drang naar vernieuwing en uitdaging is sterk. Ik wil mijzelf in het diepe gooien, alle sensaties ervaren die er zijn te ervaren, de spotlight op mijzelf zetten en zien wat er in dat licht staat. Ik ga acteren en ik neem mee: mezelf! ¹
Ben ik hier eigenlijk een uitzondering in of heeft iedereen deze drang? Nieuwsgierigheid naar en plezier in acteren lijkt mij een must. Veel bekende Nederlandse acteurs zeggen dat wilskracht en een sterke persoonlijkheid zijn vereist. Andere acteurs noemen dat een drang om van je eigen beperkingen los te komen stimuleert tot deze reis. ²
Wilskracht? Check!
Sterkte persoonlijkheid? Check!
Beperkingen? Check!
Drank om los te komen van mijn beperkingen? Dubbel check!
Geschikt! Daar gaan we dan.
Aankomst – Acteren, spelen, ontdekken
Een onbekende wereld ligt aan mijn voeten om ontdekt te worden. Ik meng mij in een groep van mensen die lijken te leven onder gezamenlijke, maar ongenoemde normen. Dit maakt het voor mij lastig om alles te begrijpen, daarom laat ik het maar over mij heen komen.
Ik maak kennis met verschillende rituelen. Zo moeten we rond lopen door de ruimte en laten gebeuren wat er opkomt. Opeens staat er iemand keihard te schreeuwen. Dan begint iemand opeens uit het niks keihard te lachen. Ik heb nog wat moeite om hieraan mee te doen. Gêne, onzekerheid en verschillende oordelende gedachtes gaan door me heen. In een ander ritueel staan we in een kring en wordt ons gevraagd een neutrale houding aan te nemen, dit blijken we altijd te moeten doen, zo ‘hoort’ het. Niet meer mijn vertrouwde houding met gekruiste benen en armen op mijn rug, dat is verleden tijd.
De rituelen worden zo begeleidt, dat ik uitgenodigd word om erin mee te gaan en mezelf er in te mogen verliezen. Eerst ervaar ik veel weerstand, maar door de veilige sfeer en inspirerende mensen kies ik ervoor om me als onwetende erin mee te geven. Natuurlijk gaat dit niet zo makkelijk als gezegd, maar ik beleef wel momenten van openbaring. Ik ervaar hoe lekker het is om al die oordelende gedachtes even los te laten en gewoon te doen. Verschillende instructies worden gegeven: ‘Geef honderd procent, niet meer en niet minder en als je moe wordt ga je groter niet sneller’, ‘Laat de beweging stromen van binnen naar buiten en weer naar binnen, ‘Relax, laat je lichaam het doen en niet je hoofd’, ‘Neem alleen je lichaam waar, je hoeft niks te doen, het kan niet goed of fout zijn’.
Behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst
Niks is vast te zetten. Het kan het ene moment geweldig gaan en het volgende moment begin je weer van onder af aan. Frustraties komen op, maar door het flinke tempo van de opdrachten word je al snel gedwongen het los te laten en verder te gaan. Na het lezen van het boek van Peter Brook en het kijken van zijn documentaire moet ik hierbij denken aan zijn Tightrope. Acteurs moeten voet voor voet op het touw zetten en niet aan het eind denken, want dan vallen ze; milliseconde na milliseconde. Elk moment van deze reis is weer belangrijk en als je vooruit kijkt mis je het moment waar je op dat moment staat.
In het moment
Mijn gedachtes dwalen vaak af naar het einde of een heel andere situatie dan het touw (moment) waar ik op loop. Het vraagt constant mijn aandacht om dit te doen. Door de vele verschillende instructies hoe ik dit kan doen, raak ik de weg kwijt. Wat moet ik nou doen? Ik krijg terug dat ik te veel mijn best doe en dat ik juist minder moet doen. Oke.. dan ga ik dat proberen niet meer te doen. Of doe ik daar dan weer mijn best voor? Zo blijf ik bezig. Op dit moment denk ik dat dit precies is waar het nu voor mij over gaat. In dit conflict zitten en niet mijn best doen om eruit te komen, want alle pogingen die ik heb gedaan blijken averechts te werken en erg veel energie te kosten. Het ergste nog is dat deze strijd mijn spelplezier deels heeft afgenomen.
Integreren of toerist blijven?
Na een tijd me te hebben begeven in deze wereld vraag ik mezelf af of ik op mijn reis de toerist wil blijven, die kijkt naar deze vreemde cultuur en het bewonderd of dat ik integreer en dit leven mij eigen maak.
Ik heb twijfels. Ik had niet verwacht dat het zoveel moeite zou kosten om in deze wereld te passen. Ik wil zo graag, maar hoe meer ik wil, hoe verder ik ervan af lijk te gaan en hoe meer mijn plezier op de achtergrond raakt. Als toerist zou ik gewoon plezier hebben en dan kan ik het zelfonderzoek wat minder serieus nemen. Een opluchting zou dat zijn. Maar ik ben mij er ook bewust van dat op een gegeven moment mijn reis dan opnieuw van voor af aan zou beginnen; verlangen naar avontuur, uitdaging, ontwikkeling en zelfontplooiing en hiermee de behoefte naar chaos.
Ik kies ervoor om te blijven en de chaos dus te laten bestaan, want daar verlang ik zo naar als die weg is en ik haat hem tegelijk zo als die er is. En stiekem in deze strijd tegen de chaos heb ik toch ook wel erg vaak weer plezier. Een rijkdom van acteurs: ze mogen spelen en hierdoor ervaren acteurs plezier en enorme vrijheid. Het maakt gelukkig! ³
Terugreis – alles komt tot een eind?
Ik heb het acteren geproefd, kan ik ooit nog terug naar niet acteren? Ik wil mezelf in beweging zetten, en alles uit mezelf halen wat er in me zit. Dat gebeurt in een wereld waar gevraagd wordt om te kijken naar jezelf. Acteren is simpelweg een spiegel van wat er bestaat en dus een spiegel voor mijn bestaan. Ik besta en dat wordt bevestigd. Die bevestiging is fijn, want ja ik ben ook een onzeker mens dat graag wil horen dat ze het goed doet. Die bevestiging is er lang niet altijd en dan doet het juist pijn, maar als die bevestiging er wel is dan is het waar en dit is voor mij onwijs veel waard. ⁴
Soms zeggen mensen dat acteren een ontsnapping is aan de werkelijkheid. Terwijl als je bekijkt wat ik eerder schrijf is het voor mij juist het tegenovergestelde. Het is voor mij de werkelijkheid onder ogen komen en daarmee dus ook al mijn beperkingen. Hoe meer ik met mijn beperkingen geconfronteerd wordt, hoe meer ik denk dat het niet gaat om het los komen hiervan, want dit zorgt voor de strijd die ik nog steeds vaak aan ga. Het gaat er denk ik om dat we onze beperkingen als acteurs kunnen laten bestaan, dit maakt ons kwetsbaar. Wij kunnen geraakt worden en daardoor ook anderen raken, zo maken we theater dat ‘echt’ is.
Nooit meer stoppen met acteren
Aangezien ik in de alinea hierboven in de wij-vorm spreek, verraad ik eigenlijk al dat ik niet meer terug ga, ik ben al deels geïntegreerd en ik kan en wil niet meer terug. Voor mij is acteren de meest intense manier van sensaties ervaren, de meest intense manier van leven. Elke dag op reis.
¹ Peter Brook noemt in zijn boek De lege ruimte: ‘Een acteur laat alles achter behalve zijn eigen lichaam. Dit is het enige wat een acteur nodig heeft . Het is zijn instrument en hij hoort alle aspecten te leren kennen’.
² De sterren van de hemel, Hans van den Bergh. Theater Instituut Nederland, 2005.
³ Peter Brook benadrukt het woord ‘Playing’. Het gaat om spelen en plezier hebben. Dit geeft acteurs vrijheid.
⁴ Film: Birdman, 2014. De hoofdpersoon in de film kan zich alleen volledig levend voelen wanneer hij gezien wordt als de ster Birdman. Deze aandacht en bevestiging lijken verslavend. Het is wat overdreven neergezet, maar het laat wel echt zien hoe wij als acteurs intens verlangen naar het gezien worden en de waardering hiervoor te krijgen. Ik denk dat veel acteurs dit zullen herkennen.
Extra bronnen:
Documentaire Peter Brook: El funambulista Clase magistral de Peter Brook
Jerzy Grotowski, Towards a Poor Theatre, 1968
Heenreis - Verlangen naar avontuur, uitdaging, ontwikkeling en zelfontplooiing
Ik wil er achter komen hoe en überhaupt of ik mij red in een onbekende wereld. Het ‘gewone’ leven vind ik snel te weinig prikkels geven. Ik voel mij onverzadigd en dit zorgt voor onrust die vraagt om chaos. De drang naar vernieuwing en uitdaging is sterk. Ik wil mijzelf in het diepe gooien, alle sensaties ervaren die er zijn te ervaren, de spotlight op mijzelf zetten en zien wat er in dat licht staat. Ik ga acteren en ik neem mee: mezelf! ¹
Ben ik hier eigenlijk een uitzondering in of heeft iedereen deze drang? Nieuwsgierigheid naar en plezier in acteren lijkt mij een must. Veel bekende Nederlandse acteurs zeggen dat wilskracht en een sterke persoonlijkheid zijn vereist. Andere acteurs noemen dat een drang om van je eigen beperkingen los te komen stimuleert tot deze reis. ²
Wilskracht? Check!
Sterkte persoonlijkheid? Check!
Beperkingen? Check!
Drank om los te komen van mijn beperkingen? Dubbel check!
Geschikt! Daar gaan we dan.
Aankomst – Acteren, spelen, ontdekken
Een onbekende wereld ligt aan mijn voeten om ontdekt te worden. Ik meng mij in een groep van mensen die lijken te leven onder gezamenlijke, maar ongenoemde normen. Dit maakt het voor mij lastig om alles te begrijpen, daarom laat ik het maar over mij heen komen.
Ik maak kennis met verschillende rituelen. Zo moeten we rond lopen door de ruimte en laten gebeuren wat er opkomt. Opeens staat er iemand keihard te schreeuwen. Dan begint iemand opeens uit het niks keihard te lachen. Ik heb nog wat moeite om hieraan mee te doen. Gêne, onzekerheid en verschillende oordelende gedachtes gaan door me heen. In een ander ritueel staan we in een kring en wordt ons gevraagd een neutrale houding aan te nemen, dit blijken we altijd te moeten doen, zo ‘hoort’ het. Niet meer mijn vertrouwde houding met gekruiste benen en armen op mijn rug, dat is verleden tijd.
De rituelen worden zo begeleidt, dat ik uitgenodigd word om erin mee te gaan en mezelf er in te mogen verliezen. Eerst ervaar ik veel weerstand, maar door de veilige sfeer en inspirerende mensen kies ik ervoor om me als onwetende erin mee te geven. Natuurlijk gaat dit niet zo makkelijk als gezegd, maar ik beleef wel momenten van openbaring. Ik ervaar hoe lekker het is om al die oordelende gedachtes even los te laten en gewoon te doen. Verschillende instructies worden gegeven: ‘Geef honderd procent, niet meer en niet minder en als je moe wordt ga je groter niet sneller’, ‘Laat de beweging stromen van binnen naar buiten en weer naar binnen, ‘Relax, laat je lichaam het doen en niet je hoofd’, ‘Neem alleen je lichaam waar, je hoeft niks te doen, het kan niet goed of fout zijn’.
Behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst
Niks is vast te zetten. Het kan het ene moment geweldig gaan en het volgende moment begin je weer van onder af aan. Frustraties komen op, maar door het flinke tempo van de opdrachten word je al snel gedwongen het los te laten en verder te gaan. Na het lezen van het boek van Peter Brook en het kijken van zijn documentaire moet ik hierbij denken aan zijn Tightrope. Acteurs moeten voet voor voet op het touw zetten en niet aan het eind denken, want dan vallen ze; milliseconde na milliseconde. Elk moment van deze reis is weer belangrijk en als je vooruit kijkt mis je het moment waar je op dat moment staat.
In het moment
Mijn gedachtes dwalen vaak af naar het einde of een heel andere situatie dan het touw (moment) waar ik op loop. Het vraagt constant mijn aandacht om dit te doen. Door de vele verschillende instructies hoe ik dit kan doen, raak ik de weg kwijt. Wat moet ik nou doen? Ik krijg terug dat ik te veel mijn best doe en dat ik juist minder moet doen. Oke.. dan ga ik dat proberen niet meer te doen. Of doe ik daar dan weer mijn best voor? Zo blijf ik bezig. Op dit moment denk ik dat dit precies is waar het nu voor mij over gaat. In dit conflict zitten en niet mijn best doen om eruit te komen, want alle pogingen die ik heb gedaan blijken averechts te werken en erg veel energie te kosten. Het ergste nog is dat deze strijd mijn spelplezier deels heeft afgenomen.
Integreren of toerist blijven?
Na een tijd me te hebben begeven in deze wereld vraag ik mezelf af of ik op mijn reis de toerist wil blijven, die kijkt naar deze vreemde cultuur en het bewonderd of dat ik integreer en dit leven mij eigen maak.
Ik heb twijfels. Ik had niet verwacht dat het zoveel moeite zou kosten om in deze wereld te passen. Ik wil zo graag, maar hoe meer ik wil, hoe verder ik ervan af lijk te gaan en hoe meer mijn plezier op de achtergrond raakt. Als toerist zou ik gewoon plezier hebben en dan kan ik het zelfonderzoek wat minder serieus nemen. Een opluchting zou dat zijn. Maar ik ben mij er ook bewust van dat op een gegeven moment mijn reis dan opnieuw van voor af aan zou beginnen; verlangen naar avontuur, uitdaging, ontwikkeling en zelfontplooiing en hiermee de behoefte naar chaos.
Ik kies ervoor om te blijven en de chaos dus te laten bestaan, want daar verlang ik zo naar als die weg is en ik haat hem tegelijk zo als die er is. En stiekem in deze strijd tegen de chaos heb ik toch ook wel erg vaak weer plezier. Een rijkdom van acteurs: ze mogen spelen en hierdoor ervaren acteurs plezier en enorme vrijheid. Het maakt gelukkig! ³
Terugreis – alles komt tot een eind?
Ik heb het acteren geproefd, kan ik ooit nog terug naar niet acteren? Ik wil mezelf in beweging zetten, en alles uit mezelf halen wat er in me zit. Dat gebeurt in een wereld waar gevraagd wordt om te kijken naar jezelf. Acteren is simpelweg een spiegel van wat er bestaat en dus een spiegel voor mijn bestaan. Ik besta en dat wordt bevestigd. Die bevestiging is fijn, want ja ik ben ook een onzeker mens dat graag wil horen dat ze het goed doet. Die bevestiging is er lang niet altijd en dan doet het juist pijn, maar als die bevestiging er wel is dan is het waar en dit is voor mij onwijs veel waard. ⁴
Soms zeggen mensen dat acteren een ontsnapping is aan de werkelijkheid. Terwijl als je bekijkt wat ik eerder schrijf is het voor mij juist het tegenovergestelde. Het is voor mij de werkelijkheid onder ogen komen en daarmee dus ook al mijn beperkingen. Hoe meer ik met mijn beperkingen geconfronteerd wordt, hoe meer ik denk dat het niet gaat om het los komen hiervan, want dit zorgt voor de strijd die ik nog steeds vaak aan ga. Het gaat er denk ik om dat we onze beperkingen als acteurs kunnen laten bestaan, dit maakt ons kwetsbaar. Wij kunnen geraakt worden en daardoor ook anderen raken, zo maken we theater dat ‘echt’ is.
Nooit meer stoppen met acteren
Aangezien ik in de alinea hierboven in de wij-vorm spreek, verraad ik eigenlijk al dat ik niet meer terug ga, ik ben al deels geïntegreerd en ik kan en wil niet meer terug. Voor mij is acteren de meest intense manier van sensaties ervaren, de meest intense manier van leven. Elke dag op reis.
¹ Peter Brook noemt in zijn boek De lege ruimte: ‘Een acteur laat alles achter behalve zijn eigen lichaam. Dit is het enige wat een acteur nodig heeft . Het is zijn instrument en hij hoort alle aspecten te leren kennen’.
² De sterren van de hemel, Hans van den Bergh. Theater Instituut Nederland, 2005.
³ Peter Brook benadrukt het woord ‘Playing’. Het gaat om spelen en plezier hebben. Dit geeft acteurs vrijheid.
⁴ Film: Birdman, 2014. De hoofdpersoon in de film kan zich alleen volledig levend voelen wanneer hij gezien wordt als de ster Birdman. Deze aandacht en bevestiging lijken verslavend. Het is wat overdreven neergezet, maar het laat wel echt zien hoe wij als acteurs intens verlangen naar het gezien worden en de waardering hiervoor te krijgen. Ik denk dat veel acteurs dit zullen herkennen.
Extra bronnen:
Documentaire Peter Brook: El funambulista Clase magistral de Peter Brook
Jerzy Grotowski, Towards a Poor Theatre, 1968
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
